Hierboven in de banner zie je een foto die ik nam tijdens mijn bezoek aan de "Nieuwe Bavo" in Haarlem. Deze kerk is de zomer 2019 van letterlijk van onder tot boven te bezichtigen in het kader van de voltooide renovatie:
"Klim naar het Licht".
Je ziet links op de foto de loopbrug, waar vanaf je de hele omgeving op 60m hoogte kan bezichtigen. Ook de kerk binnenin is de moeite waard.
Op de kerkvloer zag ik het spel van licht en donker. En dat bracht me bij de afwisseling van licht en donker de afgelopen weken:
Mijn vader is begin mei overleden. Hij had Alzheimer, het afscheid nemen begon al jaren eerder... Wat ik niet verwachtte, was dat tijdens dit laatste afscheid het gevoel van diepe dankbaarheid zou overheersen. Mijn moeder was bij hem, in haar eentje, toen hij overleed en zij sloot hem zelf de ogen. Dat zette de toon voor de weken erna. Dat ze dit zo intens had mogen beleven, haar gezicht straalde ervan. Natuurlijk beseft ze nu ook steeds meer dat ze niet meer even bij hem langs kan gaan, het verdriet, het gemis......
Het is als het ware een spel van licht en donker.
Spelen met licht en donker
Het proces van licht en donker ervaren is bij het schilderen ook aanwezig is.
Als jij naar je schilderijen kijkt:
- zie je dan licht en donker terug in je werk?
- ervaar je een sterke voorkeur voor licht of juist donker?
- Zie je in je werk lichte en donkere periodes terug?
- of zit je altijd in de lichte kleuren?
Dat alles vertelt iets over hoe jij je verhoudt tot licht en donker.
Aandacht richten:
Als je de Rembrandtserie gevolgd hebt op TV dit voorjaar, dan zul je ongetwijfeld steeds weer hebben gezien hoe Rembrandt de donkere kleuren toepast om het licht stralend tot zijn recht te laten komen. En daarbij gebruikt hij ook nog eens de compositie om je als kijker naar die plek te duwen waar hij je hebben wil: de clou van zijn schilderij, de partij waarop het licht valt. Hij was een groot kunstenaar in het spelen met licht en donker in één beeld.
Licht en donker kun je gebruiken om aandacht te richten.
Zeggingskracht:
In De Nieuwe Bavo zag ik het gebeuren bij het maken van foto's van mijn dochter. De eerste was veel te licht, de tweede won aan zeggingskracht, doordat het donker het licht tot leven wekte.
Samengevat drie aspecten van het spel van licht en donker:
- Het vertelt iets over jouw relatie met licht en donker
- Je kunt het inzetten om je boodschap goed uit te laten komen
- Het donker ondersteunt het licht of andersom, en geeft zeggingskracht in je beeld.
Craquelé en Compositie
Het afgelopen seizoen heb ik lesgegeven over hoe je Craquelé maakt. Eerst is dat natuurlijk een brok techniek, en ben je al blij om te zien wat er onder je handen gebeurt. Daarna realiseer je je, dat je wat daar op doek is gebracht, niet zo makkelijk te verdoezelen is. Zoals ik er ook altijd op wijs: bedenk dat alles wat je schildert, deel uitmaakt van het geheugen van je schilderij, zelfs je grondingslaag met bijvoorbeeld gesso.
Daarom is het bij het toepassen van Craquelé zinvol, dat je ervaring op doet rond het Spel van Licht en Donker, rond beeldvorming en de bijbehorende wetmatigheden. Alleen al door in te tekenen met houtskool en zo te experimenteren met licht en donker en vlakverdeling krijg je meer durf om iets op te zetten met Craquelé. En ook bij het uitwerken van de kleuring van het craquelé kun je invloed uitoefenen door het Spel van Licht en Donker toe te passen.
In de maand juni geef ik 3 lessen Craquelé en Compositie, waarin ik bij elke entree van de les een onderdeel van de schilderregels aanbied. En daarbij komt het Spel van Licht en Donker zeker aan bod. Wil je meer weten over deze lessen, dan staat hiernaast de knop om naar deze pagina te gaan.
Ik ben benieuwd hoe jij je verhoudt tot het Spel met Licht en Donker, reageer hieronder de blog.
Reactie schrijven
Joke Zonneveld (donderdag, 30 mei 2019 21:20)
Ik ben een mens die graag heel subtiel werkt met geringe schakeringen. Toch ontdek ik ook steeds meer de kracht van het donker tegenover het licht. Ik ben heel benieuwd hoe het Craquelé mij daarin beïnvloedt, want daar ben ik nog lang niet op uitgekeken.
Peter van Eerden (zondag, 02 juni 2019 23:26)
Donker en licht, staat voor veel meer dan alleen het felle licht, het diffuse licht of juist het donker. Zonder hét licht zien we niets of niemand, zonder licht staan we allemaal in het donker.
In ons dagelijkse leven ervaren wij donker en licht als vanzelfsprekend, want dat is toch normaal?
Het is er gewoon, dus wat is er bijzonder aan?
Het donker en licht, in onze dagelijkse leven kunnen wij een beetje beïnvloeden, door een kaarsje aan te steken of door het licht aan te doen, of juist weer uit als we het weer donker willen hebben.
We kunnen niets doen aan het donker en licht zoals we dat elke 24 uur weer opnieuw meemaken.
Het gaat zoals het gaat en niemand heeft daar invloed op.
Natuurlijk kunnen we donker en licht wel beïnvloeden, bij het schilderen van huizen en interieurs en/of bij tekeningen of schilderijen. Het kiezen van de juiste compositie én de juiste kleur, is een moeilijke afweging. Je bent geneigd om de wetmatigheden te respecteren, maar al snel lijken dan veel werken nagenoeg het zelfde.
Na drie jaar 'wetmatig' te hebben geschilderd wil ik graag experimenteren. Licht en donker zal altijd belangrijk zijn, en blijven. IK ben een paar keer naar het Rijksmuseum geweest en heb daar uren lang naar Rembrandt gekeken, de grote Meester van een paar honderd jaar geleden. Beseffend dat het materiaal en de verf in die tijd het in de verste verte niet te vergelijken is met wat wij nu hebben, is het geweldig wat deze Meester op het doek heeft gekregen.
Anno 2019 ziet de wereld er anders uit, maar donker en licht blijft bestaan en we kunnen dat steeds meer, en beter proportioneren. Persoonlijk ben ik niet zo weg (te) donkere schilderijen. Ik hou meer van kleurrijke schilderen, waar passie in zit, die iets voorstellen, kracht en helderheid. Het beheersen van licht en donker is en blijft iets wat iedere (hobby)schilder uiteindelijk wel onder de knie moet zien te krijgen, zelf ben ik daar nog niet helemaal uit, maar door oefenen met Houtskool krijg je er wel steeds meer feeling voor.